Γράφει ο Νίκος Ι. Νικολόπουλος Πρόεδρος Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδος
Η παγκόσμια πολιτική σκηνή βρίσκεται σε μια φάση ανατροπών και ριζικών ανακατατάξεων. Το διεθνές σύστημα, όπως το γνωρίζαμε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και τη Γιάλτα, φαίνεται να διαλύεται, δίνοντας τη θέση του σε μια νέα πραγματικότητα, όπου οι παραδοσιακές συμμαχίες κλονίζονται και νέες ισορροπίες διαμορφώνονται. Ο κόσμος που αναδύεται δεν έχει σταθερή μορφή· είναι ρευστός, γεμάτος προκλήσεις και αβεβαιότητες.
Ο Ρόλος των ΗΠΑ: Απόλυτη Εξουσία ή Αναδίπλωση;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχοντας βιώσει μια μακρά περίοδο ηγεμονίας μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με προκλήσεις που αμφισβητούν την παντοκρατορία τους. Η υπερχρέωση, τα εσωτερικά κοινωνικά προβλήματα και η ανάδειξη της Κίνας ως παγκόσμιου ανταγωνιστή τις αναγκάζουν να αναπροσαρμόσουν τη στρατηγική τους. Έτσι, από την επιθετική εξωτερική πολιτική των προηγούμενων δεκαετιών, οι ΗΠΑ φαίνεται να επιδιώκουν έναν αναπροσανατολισμό των δυνάμεών τους. Η σταδιακή απεμπλοκή τους από την Ουκρανία και η προσπάθεια ειρηνευτικής διευθέτησης στη Μέση Ανατολή αποτελούν ενδείξεις μιας νέας προσέγγισης που δίνει έμφαση στα δικά τους εθνικά συμφέροντα.
Η Ευρώπη: Από Σύμμαχος, σε Περιφερειακή Δύναμη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε μια κατάσταση πολιτικής και οικονομικής στασιμότητας. Η εξάρτησή της από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο στον τομέα της άμυνας (μέσω του ΝΑΤΟ) όσο και της οικονομίας, την έχει καταστήσει ευάλωτη στις γεωπολιτικές αναταράξεις. Η ενεργειακή κρίση που προκάλεσε η αποκοπή από τη ρωσική ενέργεια, σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της ανάπτυξης και την αύξηση του πληθωρισμού, αποδυναμώνουν την Ένωση. Η σταδιακή απομάκρυνση των ΗΠΑ από την Ευρώπη, σε συνδυασμό με την εσωτερική πολιτική αστάθεια πολλών κρατών-μελών, αφήνει την ήπειρο εκτεθειμένη και χωρίς σαφή στρατηγική για το μέλλον.
Ο Άξονας ΗΠΑ-Ρωσίας: Επιστροφή στη Ρεάλπολιτίκ;
Η αρχική αμερικανική στρατηγική που επιδίωκε τη γεωπολιτική απομόνωση και αποδυνάμωση της Ρωσίας μέσω των κυρώσεων και του πολέμου στην Ουκρανία, φαίνεται να έχει αποτύχει. Οι κυρώσεις δεν κατέρριψαν τη ρωσική οικονομία, ενώ η Δύση αδυνατεί να προσφέρει βιώσιμες λύσεις στην Ουκρανία. Έτσι, παρατηρείται μια αναθεώρηση της αμερικανικής πολιτικής, με την Ουάσινγκτον να ρίχνει γέφυρες προς τη Μόσχα, αποβλέποντας σε μακροπρόθεσμα στρατηγικά και οικονομικά οφέλη. Η ρωσική Σιβηρία, οι πλούσιες φυσικές της πηγές και ο έλεγχος της Αρκτικής διαδρομής είναι κρίσιμα ζητήματα που μπορεί να οδηγήσουν σε έναν νέο γεωπολιτικό συμβιβασμό.
Η Άνοδος της Κίνας και το Πολυπολικό Σύστημα
Η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο γεωπολιτικό πονοκέφαλο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η οικονομική της ισχύς, η αυξανόμενη στρατιωτική της παρουσία και η διείσδυσή της σε αγορές και υποδομές ανά τον κόσμο, την καθιστούν μια υπερδύναμη που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Αντίθετα με τη Ρωσία, η οποία αποτελεί περισσότερο στρατιωτική απειλή, η Κίνα αναπτύσσει τη δύναμή της μέσω της οικονομίας και της τεχνολογίας, δημιουργώντας ένα δίκτυο εμπορικών και πολιτικών εξαρτήσεων. Η δημιουργία ενός πολυπολικού κόσμου με τρεις βασικούς παίκτες (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία) διαφαίνεται ως πιθανή εξέλιξη, με την Ευρώπη να μένει στο περιθώριο.
Η Ανατολική Μεσόγειος και η Τουρκική Στρατηγική
Η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής συνεχίζει να αποτελεί θέατρο συγκρούσεων και γεωπολιτικών παιχνιδιών. Στη σκακιέρα αυτή, η Τουρκία διαδραματίζει διπλό ρόλο, επιχειρώντας να διατηρήσει σχέσεις τόσο με τη Δύση όσο και με τη Ρωσία και την Κίνα. Ο Ερντογάν εφαρμόζει μια πολιτική ευέλικτης ουδετερότητας, εκμεταλλευόμενος τις αδυναμίες της Ευρώπης και την ανάγκη των μεγάλων δυνάμεων να έχουν ερείσματα στην περιοχή. Ωστόσο, η Τουρκία κινδυνεύει να βρεθεί σε δύσκολη θέση αν η γεωπολιτική συγκυρία αλλάξει και οι συμμαχίες που τώρα της προσφέρουν περιθώρια ελιγμών, στραφούν εναντίον της.
Συμπέρασμα: Ένας Κόσμος σε Μετάβαση
Η παγκόσμια τάξη βρίσκεται σε μια μεταβατική περίοδο, όπου το παλιό σύστημα καταρρέει και το νέο δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί πλήρως. Η σταδιακή απομάκρυνση των ΗΠΑ από την Ευρώπη, η αναζήτηση νέων συμμαχιών, η αποτυχία της Δύσης να απομονώσει τη Ρωσία και η σταθερή άνοδος της Κίνας δημιουργούν ένα τοπίο γεμάτο ρευστότητα και αβεβαιότητα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να χάσει τον στρατηγικό της ρόλο, αν δεν αποκτήσει αυτονομία και ενιαία πολιτική κατεύθυνση. Οι προκλήσεις είναι μεγάλες και οι αποφάσεις που θα ληφθούν το επόμενο διάστημα θα κρίνουν τη μορφή του κόσμου που θα αναδυθεί τις επόμενες δεκαετίες.
